طلای 21 عیار سینمای ایران
قرار است در ۱۵۰۰ کلمه ناقابل با زندگی «طلای 21 عیار» سینمای ایران یعنی پرویز پرستویی آشنا شویم. باید اعتراف کنم که کاری سهل و بس ممتنع است. از طرفی کمتر کسی است که «حاج کاظم» آژانس شیشه‌ای یا «رضا مارمولک» را نشناسد. از طرف دیگر وظیفه ایجاب می‌کند که به‌هرحال ما در اینجا یک بیوگرافی کامل از پرویز خان پرستویی بیاوریم. آن‌هم در غالب کلماتی با تعداد محدود. آن‌هم با این‌همه همه افتخار و جایزه و خاطره. ناگفته نماند از حیث جایزه ایشان رکورددار دریافت سیمرغ بلورین است.
پرویز و راه‌های نرفته‌اش
پرویز پرستویی 2 تیر 1334 در روستای چارلی، شهرستان کبودرآهنگِ همدان دیده به دنیا گشود. پدرش کشاورز بود و اصالتی آذری داشتند. زمانی که پرویز 3 ساله بود به تهران مهاجرت کردند. دوران کودکی و نوجوانی را در یک خانه‌ی اجاره‌ای کوچک حوالی محله دروازه غار سپری کرد. استعدادش در آرتیست بودن را خیلی زود نشان داد. پرویز پرستویی بچه‌ای دبستانی بیش نبود که محرم‌ها شبیه‌خوانی می‌کرد و به این خاطر در محل شهرتی دست‌وپا کرده بود. قبل از روی آوردن به بازیگری همه‌کار کرد. خیلی کارهای دیگر هم می‌خواست بکند. دبیرستان که بود سودای معلم شدن به سر داشت. دیپلم طبیعی گرفت. دوران خدمت را که می‌گذراند دوست داشت به سپاه برود تا بی‌سوادها را سواددار کند. پرویز خان مدتی هم به ورزش روی آورد. دروازه‌بان تیم فوتبال نوجوانان کارگران بود؛ اما در همین حین دوره‌های بازیگری را هم در مرکز رفاه نازی‌آباد سپری می‌کرد. پس از تکمیل دوره، به تحصیل در رشته حقوق در دانشگاه هاروارد آمریکا پرداخت. مدتی هم در سال 1360 به‌عنوان منشی در دادگستری تهران مشغول به کار شد. اما در میان تمام این علایقی که داشت و فعالیت‌هایی که کرد، دست‌آخر بازیگری بود که زورش به بقیه رسید و پرویز پرستویی را به مدت چند دهه مشغول به خود کرد.
آغاز فعالیت هنری
همان‌طور که اشاره کردیم پرویز پرستویی خیلی زود آموزش در تئاتر را شروع کرد و در سال 1348 به گروه بهرام بیضایی پیوست. سال‌های خیلی سختی را پشت سر می‌گذاشت. او می‌گوید: «دقیقاً یادم می‌آید که مخابرات ترمینال نزدیک خانه‌مان را که می‌خواستند بسازند، ما کارگرش بودیم. آرماتوربندی می‌کردیم و میلگردها را که می‌گذاشتم روی شانه‌ام، پوستم را می‌کند از بس که داغ بود.» جالب است بدانید او به مدت 10 سال پنهانی تمرین تئاتر کار می‌کرده و جوایزی هم که می‌گرفته را به خانه نمی‌آورده. در همان سال 48 اولین نقشش در تئاتر، «ماجرای یک محل» را بازی کرد. بعدازآن اجراها در مراکز رفاه، کاخ جوانان و کانون پرورش فکری کودک و نوجوان ادامه پیدا کرد. آشنایی پرویز پرستویی با بهزاد فراهانی او را به گروه نمایشی «کوچ» کشاند تا با آن گروه همچنان کسب تجربه و فن کند. اوج کاری وی در تئاتر سال 52 با نمایش‌های «چشم در برابر چشم»، «شبی در حلبی‌آباد»، «پتک» و «خانه روشن» بود. بعد از آن دو سال پیاپی برای بازی در نمایش‌های «دکه» و «تسلیم‌شدگان» اولین جوایزش را از کاخ جوانان دشت کرد؛ اما نمایشی که نام پرویز پرستوی را بیشتر از هم بر سر زبان اهالی تئاتر انداخت، نمایش پرطرفدار «میلاد» بود. در نمایش میلاد او با بازی در نقش یک دلال خوش درخشید و ستاره‌ی صحنه بود. پرویز پرستویی برخلاف سال‌های اخیر که فعالیت کمرنگی در تئاتر دارد، در دوران جوانی حضور مستمر و پروپیمانی در این زمینه داشته است.
آغاز سینمایی قهرمان
برای اولین بار «حسن کاربخش» از این ستاره‌ی درخشان صحنه‌های نمایش در فیلم سینمایی‌اش «دیار عاشقان» استفاده کرد. نتیجه هم گرفت. پرویز پرستویی برای بازی در آن فیلم برنده سیمرغ بلورین نقش مکمل مرد شد. 1362، اولین فیلم سینمایی، اولین جایزه سینمایی. بعد از یکی دو فیلم سینمایی دیگر، در سال 66 با خسرو شکیبایی در «شکار» هم‌بازی شد. رکورددار دریافت سیمرغ هنوز گل‌هایش را در سینما نکاشته بود. سال‌های جوانی گذشت. پرویز خان بعد یک دوره کم‌کاری در چهل‌سالگی با دست‌پر آمده. پخته و جاافتاده. 73 و 74 بازی متفاوت او در «آدم‌برفی» و «لیلی با من است» دیگر مهرش را برای همیشه در دل مخاطبان کاشت. «جواد کولی» و «صادق مشکینی»(مربوط به دو فیلم مذکور) هنوز که هنوز است در خاطرات مانده. البته نقاط اوج دوران هنری پرویز پرستویی به همین‌ها محدود نمی‌شود. بااینکه همیشه بازی‌های موفقی داشته اما هرچند سال یک‌بار با یک شاهکار می‌آید. «آژانس شیشه‌ای» ساخته‌ی ابراهیم حاتمی کیا در سال 76 و «مارمولک» به کارگردانی کمال تبریزی در 82، مهم‌ترین و پرفروغ‌ترین آن‌هاست. ابراهیم حاتمی‌کیا و کمال تبریزی از جمله‌ی کارگردانان بزرگی بوده‌اند که بیشترین همکاری را با پرویز پرستویی داشته‌اند. آخرین نقش‌آفرینی‌های «حاج کاظم» در سینما بازهم مربوط دو فیلم حماسی می‌شود. در سال 95 رول قهرمان فیلم «بادیگارد» ابراهیم حاتمی‌کیا و سال 96 در «قاتل اهلی» ساخته مسعود کیمیایی نقشی از همان جنس «حاج کاظم» ها را بازی می‌کند. گویا کارگردانان هرگاه به دنبال قهرمانی ملی در آن سن و سال می‌گردند انتخابی شایسته‌تر از پرویز پرستویی ندارند. چهار سیمرغ او برای بهترین بازیگر نقش اول مرد مربوط به فیلم‌های «آژانس شیشه‌ای»، «بید مجنون»، «بنام پدر» و «بادیگارد» می‌باشد. باز تکرار مکررات می‌کنیم که پرویز پرستویی از این حیث در ایران رکورددار است.
پرویز خان در تلویزیون
آغاز فعالیت تلویزیونی پرویز پرستویی در سال 1363 با سریال «طالب» به کارگردانی عبدالرضا اکبری بود. بعد از آن هم او در تلویزیون آثار بنامی از خود به‌جا گذاشت. سریال‌های «امام علی»، «خاک سرخ»، «زیر تیغ» و «آشپزباشی» از مهم‌ترین آنها می‌باشند. به‌طورکلی پرویز خان در تلویزیون به نسبت سینما خیلی کم‌کارتر بوده و در مدت 30 سالی که از اولین حضورش می‌گذرد 10 بار در سریال‌های تلویزیونی دیده‌شده است.
موسیقی
پرویز پرستویی علاوه بر سینما و تلویزیون در موسیقی هم فعالیت دارد. برای اولین در آلبوم «عشق است» به همراه جمعی از خوانندگان دیگر خوانندگی کرد. در همان سال در آلبوم «دوست دارم» با زنده‌یاد ناصر عبدالهی همکاری نمود. سال 86 نیز در آلبوم «بابایی» صدای دل‌نشین او را در قالب دکلمه شنیدیم و آخرین آلبوم صوتی وی «من پرویز پرستویی» که زندگینامه وی می‌باشد در سال 93 منتشر شد.
ازدواج
پرویز پرستویی در سال 1360 با نسترن پرستویی ازدواج‌کرده است. این زوج خوشبخت صاحب دو فرزند به نام‌های سمیرا و بهروز هستند.
حواشی
پرویز پرستویی در سال 94 در اینستاگرامش کمپینی تحت عنوان «تحریم چهارشنبه سوزی» راه انداخت. او در متن تأثیرگذارش خطاب به مردم ایران، آنها را به بازگشت به سمت سنت‌ها و آیین ایرانی دعوت کرده است. همچنین استفاده از ترقه‌ها و انواع مواد محترقه که هرساله باعث به وجود آمدن صدمات زیادی در روز‌های آخر سال می‌شود را تحریم کرد. البته تحریم به‌مثابه‌ی توصیه. ازنظر پرویز پرستویی کور شدن کودکان، لرزیدن دل پیرمردها و پیرزن‌ها و زهره‌ترک شدن زنان باردار ازجمله مواردی است که جایگزین راه و رسم قابل‌احترام این جشن باستانی ما ایرانیان شده است.
به دنبال صدور رأی دادگاه‌های آمریکا برای تصاحب حدود 2 میلیارد دلار از اموال ملت ایران، کمپین مردمی به دبیری پرویز پرستویی راه‌اندازی شد. متن این کمپین بدین شرح است: «آقای بان‌کی‌مون، ما امضاکنندگان این بیانیه به‌عنوان جمعی از ملت ایران درخواست داریم که به نامه‌های دولتمان به جنابعالی در مورد حکم دادگاه‌های آمریکا درباره‌ی برداشت غیرقانونی دو میلیارد دلار از اموالمان در این کشور توجه کرده و از این امر که خلاف رویه بین‌المللی است به‌شدت و قاطعانه جلوگیری فرمایید.»
پرویز خان پرستویی نه‌تنها در فیلم‌ها بلکه در زندگی اجتماعی‌اش نیز یک قهرمان است و این بار بازهم در سال 94 به دفاع از برنامه تلویزیونی «فیتیله» می‌پردازد و اظهارنظر شجاعانه‌ای در این مورد می‌کند. برنامه‌ای که به خاطر استفاده از زبان ترکی دریکی از آیتم‌هایش محکوم به تمسخر ترک‌زبانان شده و ادامه‌ی پخش ان ممنوع شد. او با تأکید به این مسئله که خودش یک ترک‌زبان است اعتراضش را شروع می‌کند. در ادامه پرویز پرستویی با ارائه مثال‌هایی از استفاده‌های مکرر از لهجه‌های مختلف در آثار مختلف، این کار را بخشی از هنر و کاملاً موجه دانست. او ضمن دفاعش از فیتیله‌ای‌ها، عنادش با برنامه سینمایی «هفت» را نیز علنی بازگو کرد. «عزیزان چرا به «هفت» سینمایی حمله نمی‌کنید که سینما رو این‌قدر سخیف کرده‌اند و کوچک که همیشه بیرق‌دار فرهنگ ایران بودند و افتخارآفرین در دنیا.»
همکاری اخیر پرویز پرستویی و مسعود کیمیایی هم کم بلوا و ماجرا نداشت. این‌طرف پرویز پرستویی یادداشتی منتشر کرد و آن‌طرف هم مسعود کیمیایی جوابیه. پرویز پرستویی از اختلاف میان کیمیایی با تهیه‌کننده (منصور لشگری قوچانی) برای فیلم قاتل اهلی و همچنین عدم انطباق نسخه‌اصلی با نسخه اکران شده در جشنواره می‌گوید. کیمیایی از بی‌مهری و ساده‌انگاری بازیگر مطرح. پرویز پرستویی خطاب به مسعود کیمیایی می‌نویسد: «از اینکه از اعتماد و عشقی که به این پروژه داشتم سوءاستفاده شده، متأسفم و به دلیل احترام ویژه‌ای که برای مخاطبان قائل هستم، خواستم پیش از نمایش فیلم به ایشان اعلام کرده باشم، این فیلم‌نامه‌ای نبود که قرار بود بازی کنم و...». جالب است بدانید کیمیایی همچنین جوابیه‌اش را به این شکل شروع می‌کند: «هیچ‌گاه فکر نمی‌کردم در نوشته‌ای جواب شما را بدهم و ...» البته این فقط قسمت‌هایی از خطابه‌های دو هنرمند شناخته‌شده نسبت به یکدیگر بود.
